Zespół jelita drażliwego (IBS) – W naszej praktyce w Lublinie (Wysokie) często spotykam ludzi z różnych środowisk, którzy w pewnym momencie swojego życia dostali łatkę „IBS (ZJD)”. Sporo osób w dzisiejszych czasach wydaje się odczuwać jakiś rodzaj dyskomfortu trawiennego i albo już zdiagnozowano u nich IBS, albo sami doszli do własnego wniosku, że „doświadczają” Zespołu Jelita Drażliwego, od czasu do czasu lub stale.
Te osoby zwykle mają uciążliwe objawy, które nie wydają się zagrażać życiu, ale zdarzają się też takie, które sugerują coś poważniejszego, np. nieswoiste zapalenie jelit (IBD). To, co łączy te wszystkie objawy to to, że są one bardzo niewygodne i wpływają na jakość życia tych osób.
Niektóre z tych objawów mogą obejmować:
- Chroniczne zaparcia
- Biegunkę
- Naprzemienne zaparcia i biegunki
- Przewlekłe wzdęcia
- Skurcze i bóle brzucha
- Nadmiar gazu
- Poczucie niepełnego wypróżnienia
- Mdłości
Jak widzimy, jest to w zasadzie grupa objawów, które są oczywistym znakiem tego, że Twój układ trawienny nie działa prawidłowo.
Jeśli dodamy do tego potencjalne nietolerancje pokarmowe, nie mając pojęcia, kto/co jest winowajcą, wyraźnie widzimy, że coś jest nie tak z Twoim układem trawiennym.
Ale najwyraźniej wszystko z Tobą jest OK. Masz zrobione ogólne badania krwi oraz inne badania i z nich wynika, że wszystko powinno być w porządku. I właśnie w tym momencie zwykle stawia się diagnozę Zespołu Jelita Drażliwego (IBS) – nie ma nic rozstrzygającego, co wskazywałoby na konkretną chorobę, która jest fizycznie wykrywalna.
Dlatego właśnie Zespół Jelita Drażliwego (IBS) jest uważany za „diagnozę przez wykluczenie” – termin medyczny używany, gdy diagnozę stawia się na podstawie wykluczenia innych schorzeń. W przypadku Zespołu Jelita Drażliwego (IBS) obejmuje to celiakię, pasożyty, raka jelita grubego, nieswoiste zapalenie jelit (IBD) i chorobę refluksową przełyku (GERD).
Tak więc IBS nie jest „chorobą” jako taką i właśnie dlatego nazywa się ją „Zespołem Jelita Drażliwego” – czyli grupą oznak i objawów, które łączą się, aby scharakteryzować określoną nieprawidłowość lub stan. Jednocześnie, nie musisz wcale mieć wszystkich objawów związanych z Zespołem Jelita Drażliwego (IBS), aby zostać zdiagnozowanym (podobnie do zespołu policystycznych jajników PCOS).
Niestety, prawda jest taka, że Zespół Jelita Drażliwego nie jest tak naprawdę żadną diagnozą czegokolwiek, a jedynie oznacza, że występują jakieś objawy jelitowe. Fakt jest taki, że większość osób ma „jakieś objawy jelitowe”. Czasami uzyskanie diagnozy w postaci Zespołu Jelita Drażliwego (IBS) może wydawać się uzasadnione, ale niestety szybko okazuje się, że medycyna nie ma odpowiedniego sposobu radzenia sobie z IBS, ponieważ IBS może mieć wiele przyczyn, a nazywanie tej grupy objawów Zespołem Jelita Drażliwego (IBS) nie zawęża przyczyny. Końcowym efektem jest często narastająca frustracja, a to z kolei będzie prowadziło do prób przepisywania leków przeciwdepresyjnych.
I w ten sposób tworzy się błędne koło, ponieważ jeśli spojrzymy na problem szerzej to:
- Nazwa „Zespół Jelita Drażliwego” może być myląca, ponieważ jasno wskazuje na problem z jelitami, podczas gdy jest to znacznie więcej niż tylko problem jelitowy – osoby z IBS mogą również doświadczać znacznego lęku, niepokoju i / lub depresji, złego snu, bólu stawów, zaburzeń równowagi hormonalnej i problemów żołądka. Sprowadzanie IBS do problemu jelitowego jest powszechnym podejściem redukcjonistycznym, które nie bierze pod uwagę tego, jak działa organizm czyli wielu powiązanych ze sobą układów organizmu, takich jak np. oś jelitowo-mózgowa. Pacjentom często proponowane są leki łagodzące zaparcia lub biegunkę, a nawet środki przeciwbólowe.
- Uważa się, że IBS ma „niejasną etiologię”, tj. nie wiadomo dokładnie, co go powoduje. Po wyeliminowaniu bardziej specyficznych chorób, umieszczenie w kategorii „ogólnie nieznane” może być frustrujące i powodować jeszcze większy stres związany z objawami. Ponieważ IBS jest konstelacją objawów, które różnią się w zależności od osoby, jest to sytuacja, w której każda osoba musi być traktowana indywidualnie. W rzeczywistości istnieje wiele możliwych przyczyn, które są misternie ze sobą powiązane, a które można rozwiązać jedynie stosując podejście obejmujące całe ciało i całą osobę. Konwencjonalne podejście medyczne skupia się na ogół na jednej przyczynie, jednym czynniku, do którego Zespół Jelita Drażliwego tak naprawdę nie pasuje.
- Wielu pacjentów i lekarzy zdaje sobie sprawę, że stres może znacząco wpłynąć na IBS i zaostrzyć objawy. Wielu pacjentów ma wrażenie, że to „wszystko dzieje się w ich głowie”, ponieważ nie ma oczywistej organicznej przyczyny ich IBS i po prostu wydaje im się, że muszą się „mniej stresować”. I chociaż zarządzanie stresem i wsparcie układu nerwowego są ważnymi strategiami leczenia, w rzeczywistości istnieją mechanizmy fizjologiczne związane z objawami, których osoby z IBS doświadczają. Stres to ważny czynnik, ale na pewno IBS nie dzieje się tylko w Twojej głowie. Temu wszystkiemu na pewno nie pomaga fakt, że wiele osób (lekarze, kelnerzy czy nawet znajomi), gdy próbuje im się wyjaśnić swój dyskomfort trawienny i unikać niektórych pokarmów, przewraca oczami i go bagatelizuje. Przez to temat staje się niewygodny do rozmowy, bardziej krępujący, zniechęcający i frustrujący.
Jakie są możliwe przyczyny Zespołu Jelita Drażliwego?
- Dysbioza – termin, który tłumaczy się jako „zmieniona mikroflora przewodu pokarmowego”. Biliony mikrobów, które kolonizują nasze jelita, muszą być w delikatnej równowadze – dysbioza często oznacza niezrównoważenie na korzyść „złych mikrobów”, w przeciwieństwie do „dobrych mikrobów”.
- Stan zapalny niskiego stopnia – Pacjenci z IBS mają zwiększoną ekspresję markerów stanu zapalnego w organizmie, co sugeruje, że występuje stan zapalny o niskim stopniu nasilenia. Uważa się, że łagodne zapalenie błony śluzowej jelit (wyściółki) może zaburzać funkcje nerwowo-mięśniowe, tj. ruchliwość przewodu pokarmowego.
- Zmieniona ruchliwość przewodu pokarmowego – tj. zmienione nawyki jelit. Możemy sobie wyobrazić frustrację i ból związany z naprzemiennymi wypróżnieniami, które mogą być również bardzo niewygodne, nieprzewidywalne i sprawiają, że musisz wiedzieć, gdzie znajdują się wszystkie możliwe toalety publiczne w nagłych wypadkach. Ruchliwość oznacza ruch – powinniśmy odczuwać płynne, przypominające fale, skurcze mięśni naszych jelit, które delikatnie przesuwają pokarm przez nasze jelita, umożliwiając jego prawidłowe trawienie i wchłanianie. Zaparcia oznaczają, że motoryka jelit nie funkcjonuje prawidłowo, a biegunka może być oznaką zbyt szybkiej motoryki jelit. Istnieje wiele potencjalnych przyczyn słabej motoryki jelit – jak już wspomniano, może to być spowodowane dysbiozą i stanem zapalnym o niskim stopniu nasilenia, ale może być również spowodowane m.in. przerostem bakterii w jelitach (SIBO), „niewydolnością” żołądka, skutkami ubocznymi leków czy niedoczynnością tarczycy.
- Nadwrażliwość trzewna – odnosi się to do „wzmocnionej percepcji bólu w jelitach”. U pacjentów z IBS występuje zjawisko polegające na odczuwaniu bólu z powodu dysbiozy i stanu zapalnego o niskim stopniu nasilenia. Czyli mogą występować wzdęcia/gazy, które wcale nie muszą wykraczać poza jakąś normę, ale kiedy ich doświadczasz, mogą one nasilać ból i dyskomfort z powodu tego stanu zapalnego i nadwrażliwości trzewnej.
- Dysfunkcja osi HPA (oś Podwzgórze/Przysadka/Nadnercza) – fantazyjny termin opisujący brak równowagi hormonów stresu, spowodowany długotrwałym i niekontrolowanym stresem, traumą i ważnymi wydarzeniami życiowymi. Stres może nie tylko zaostrzyć objawy, ale może się okazać, że masz znacznie niższą tolerancję na stres. Chronicznie podwyższone hormony stresu wpływają na nasze trawienie, zmniejszając czynność enzymów trawiennych, zaburzając motorykę przewodu pokarmowego i wpływając na równowagę naszej mikroflory przewodu pokarmowego.
Są to kluczowe czynniki leżące u podstaw na poziomie fizycznym/fizjologicznym, którymi musimy się zająć.
Skoro znamy już potencjalne przyczyny, powiedzmy o tym, co zrobić by sobie pomóc.
Podstawowe wskazówki, jak zmniejszyć nieprzyjemne objawy i jak zacząć leczyć jelita na poziomie przyczyny pierwotnej
- Ulga w objawach
– dotarcie do pierwotnej przyczyny problemu jest ważne, ale równie ważne jest łagodzenie objawów! Moimi ulubionymi narzędziami do poprawy funkcji przewodu pokarmowego i eliminowania nieprzyjemnych objawów są:
- Enzymy trawienne: świetny suplement do każdego posiłku, aby zmniejszyć wzdęcia i gazy. Powinniśmy oczywiście wytwarzać własne enzymy trawienne, ale często jest to problemowe, co może wynikać z podstawowych czynników, które napędzają IBS. Z czasem, wraz z przebiegiem leczenia, nie powinieneś ich już potrzebować.
- Herbata z rumianku, melisy i mniszka: delikatne, przeciwzapalne herbaty ziołowe, które pomagają rozluźnić przewód pokarmowy i zmniejszyć gazy i bóle brzucha.
- Dieta Low FODMAP: „FODMAP” to pokarmy zawierające krótkołańcuchowe węglowodany, które nie są całkowicie wchłaniane w przewodzie pokarmowym pacjentów z Zespołem Jelita Drażliwego i prowadzą do nadmiernej fermentacji przez bakterie, co powoduje wzdęcia, skurcze i gazy. Nie są to absolutnie „złe” produkty spożywcze – w większości pochodzą z wielu zdrowych produktów (owoców i warzyw). Usunięcie pokarmów o wysokiej zawartości FODMAP w krótkim okresie pomoże zmniejszyć objawy, pomagając jednocześnie zmniejszyć dysbiozę jelit i stany zapalne o niskim stopniu nasilenia. Oczywiście dieta Low FODMAP nie powinna być dietą długoterminową, ponieważ wiele produktów spożywczych zawierających FODMAP to prebiotyki, więc zasadniczo głodzisz niejako swój mikrobiom.
- Zmniejsz stan zapalny
– Skup się na pokarmach bogatych w Omega-3, takich jak dziki łosoś, sardynki, mielone siemię lniane, olej z siemienia lnianego, nasiona konopi, olej z nasion konopi i mielone nasiona chia. Suplementacja EPA/DHA z oleju rybiego lub z alg jest popularna jako strategia przeciwzapalna, jeśli są problemy ze spożyciem wystarczającej ilość pokarmów bogatych w Omega-3, zwłaszcza jeśli ktoś stosujesz dietę ściśle roślinną.
– Kurkuma to niesamowite zioło przeciwzapalne, które w badaniach klinicznych wykazuje znaczną redukcję objawów IBS. Nie tylko łagodzi objawy, ale także zmniejsza stany zapalne o niskim stopniu nasilenia w jelitach. Jest też fantastyczna we wspieraniu nastroju.
- Przywróć swój mikrobiom przewodu pokarmowego
– Probiotyki: te żywe mikroorganizmy można znaleźć w fermentowanej żywności, takiej jak jogurt, kapusta kiszona i kefir, lub w postaci suplementów. Fermentowane pokarmy są doskonałym dodatkiem do diety pod kątem zdrowia jelit, podczas gdy suplementy mają długą historię sukcesów w leczeniu IBS.
Skuteczność probiotyków zależy od szczepu. Podczas gdy wiele osób próbuje różnych produktów o szerokim spektrum działania z dużym powodzeniem i zauważalną poprawą trawienia, inni nie zauważają żadnych korzyści, a nawet pogorszenie objawów. Może to być oznaką bardziej znaczącego problemu, takiego jak przerost bakteryjny jelita cienkiego (SIBO), lub jeśli nie zauważysz żadnych korzyści, możesz po prostu potrzebować bardziej specyficznego szczepu lub szczepów bakterii.
– Wyeliminuj gluten – nie kieruję się konkretnym trendem żywieniowym ani nie polecam wszystkim swoim klientom eliminacji określonych pokarmów lub grup pokarmowych, ale w przypadku przewlekłych i uporczywych objawów trawiennych większość klientów zauważa znaczne zmniejszenie objawów przy wyeliminowaniu z diety pokarmów zawierających gluten.
Eliminacja (choćby tymczasowa) pokarmów, które mogą napędzać wiele problemów trawiennych, daje jelitom odpoczynek i tworzy środowisko do ustąpienia stanu zapalnego.
- Zarządzanie stresem
– Samo posiadanie Zespołu Jelita Drażliwego jest już wystarczająco stresujące, a stres te objawy pogarsza. To tworzy błędne koło, które może być trudne do pokonania, szczególnie w dzisiejszych czasach, kiedy wszyscy jesteśmy tak zajęci, zabiegani i ledwo mamy czas nawet na jedzenie.
– Zaangażowanie się w praktyki samoopieki i stawianie siebie na pierwszym miejscu (nie chodzi absolutnie o egoizm, a o uczynienie ze swojego zdrowia priorytetu) jest kluczową częścią przezwyciężania przewlekłych problemów jelitowych. Niezależnie od tego, czy chodzi o medytację, poradnictwo, rozmowę czy inne czynności relaksacyjne (spacer po lesie, łące) – podejmij małe, ale niezbędne kroki, aby uczynić je priorytetem w swoim życiu. Może to początkowo wymagać pewnych niewygodnych zmian, które jednak w dłuższej perspektywie zaowocują pozytywnymi rezultatami. I jeszcze jedna niezwykle ważna, żeby nie powiedzieć kluczowa, rzecz – Nie musisz być w tym perfekcyjny. Zacznij od czegoś małego, od kilku minut, od jednego dnia w tygodniu etc., po prostu zainwestuj (czas) w umiejętność radzenia sobie ze stresem w zdrowy sposób, a gwarantuję Ci, że to przełoży się w sposób niesamowicie pozytywny na Twoje zdrowie.
– Akupunktura – jest niesamowitym narzędziem pracy, które nie tylko pomaga rozluźnić jelita, ale doskonale wspomaga układ nerwowy w sytuacjach stresowych, pomagając również w poprawie jakości snu.
Mam nadzieję, że ten artykuł był w jakiś sposób dla Ciebie pomocny, aby zacząć leczyć pierwotną przyczynę Zespołu Jelita Drażliwego i wreszcie uzyskać ulgę w objawach.
W naszej praktyce pomagamy klientom z różnymi problemami zdrowotnymi, wykorzystując do tego takie narzędzia jak komora normobaryczna, akupunktura, pijawki lekarskie, biorezonans, saunę, bańki ogniowe i próżniowe oraz inne.