Kiwi (Actinidia deliciosa, zwany także agrestem chińskim) pochodzi z centralnych i wschodnich Chin. Pierwszy zapis o kiwi pochodzi w XII wieku z czasów dynastii Song – już wtedy owoc ten był zbierany i używany jako lek . W XX wieku uprawa owoców rozprzestrzeniła się z Chin na resztę świata, chociaż jeszcze do 2018 roku Chiny nadal produkowały połowę światowych plonów.
Istnieje około 60 odmian kiwi, z których najpopularniejsza jest Actinidia deliciosa (kiwi owłosione), ale występują również, między innymi, kiwi złote (Actinidia chinensis), kiwi czerwone, kiwi fioletowe oraz kiwi-jagody.


Odżywianie
Sto gramów tego pysznego owocu dostarcza około 250 kalorii. Kiwi są bogate w witaminę C, a także witaminę K. Zawierają również witaminy z grupy B, foliany i błonnik pokarmowy w postaci polisacharydów. Każdy owoc zawiera również minerały, w tym potas, kwas alfa-linolenowy (kwas tłuszczowy omega-3) i karotenoidy, takie jak beta-karoten, luteina i zeaksantyna. Kiwi zawiera również wcześniej nieznany rodzaj witaminy E — ɣ-tokomoenol — o znacznej aktywności antyoksydacyjnej.
Surowe owoce kiwi zawierają silne enzymy trawiące białka, takie jak aktynidyna, która rozpuszcza desery na bazie żelatyny i trawi białka mleka, a także polifenole o działaniu przeciwutleniającym i przeciwzapalnym, takie jak flawonoidy.
Lecznicze zastosowania kiwi
Regularne spożywanie kiwi, wraz ze zrównoważoną dietą, ma korzystny wpływ na funkcje odpornościowe, w tym działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne. Kiwi mają znaczące korzyści w poprawie zaparć i trawienia białka, a także w zapobieganiu infekcjom układu oddechowego. Badano również poprawę funkcji mózgu i regulację nastroju.
Antyoksydant
Dzięki swoim właściwościom antyoksydacyjnym kiwi chroni DNA komórkowe przed uszkodzeniami oksydacyjnymi zarówno w przypadku dużej pojedynczej dawki owocu, jak i przy dłuższym spożyciu. Ta zdolność do ochrony przed uszkodzeniami DNA i modulowania naprawy DNA ma znaczenie m.in. dla zmniejszenia ryzyka zachorowania na raka.
Układ pokarmowy
Składnik aktynidyny (enzym proteolityczny unikalny dla kiwi) wykazał aktywność trawienia białek zarówno w żołądku, jak i jelicie cienkim i ogólnie promuje zdrowie jelit. Wykazano, że kiwi zmniejsza zaparcia i dyskomfort brzuszny oraz łagodzi inne zaburzenia żołądkowo-jelitowe, takie jak zespół jelita drażliwego. Owoce te wywołują korzystne zmiany w mikrobiomie jelita grubego człowieka, ponieważ działają jako prebiotyk ze względu na wysoką zawartość polisacharydów i wspomagają wzrost bakterii kwasu mlekowego i bifidobakterii.
Dzięki poprawie trawienia białka i dużej zawartości witaminy C, kiwi poprawia wchłanianie żelaza (a tym samym poziom żelaza) u osób cierpiących na anemię.
Kiwi wykazuje również działanie przeciwotyłościowe poprzez poprawę trawienia, a także zmniejszenie rozmiaru i aktywności adipocytów (komórek tłuszczowych), jak również odgrywa rolę w zarządzaniu insuliną, w tym w zmniejszaniu insulinooporności i stanu zapalnego.
I chociaż badania przeciwotyłościowe były w dużej mierze prowadzone na zwierzętach, są obiecujące dla badań na ludziach.
Układ oddechowy
Regularne spożywanie kiwi ma właściwości przeciwdrobnoustrojowe, zapobiegające infekcjom górnych dróg oddechowych i łagodzące objawy tych infekcji, szczególnie u zdrowych osób starszych. Efekt ten jest w dużej mierze spowodowany zwiększeniem stężenia witaminy C w osoczu (witamina C jako stymulator odporności).
Właściwości neuroprotekcyjne
Wysoki poziom przeciwutleniaczy w owocach kiwi, a także znaczna aktywność antycholinesterazowa i przeciwzapalna działają neuroprotekcyjnie, zmniejszając ryzyko udaru i demencji oraz chroniąc przed zwyrodnieniem neuronów rdzeniowych.
W ciekawym badaniu przeprowadzonym na młodych dorosłych mężczyznach z zaburzeniami nastroju, w którym uczestnicy spożywali od połowy do dwóch kiwi dziennie przez sześć tygodni, wyższa dawka, składająca się z dwóch owoców dziennie, znacznie poprawiła ich nastrój, zmniejszając zarówno depresję, jak i zmęczenie.
Układ sercowo-naczyniowy
Interesujące badanie na 43 osobach z wysokim poziomem cholesterolu wykazało, że po spożyciu dwóch owoców kiwi dziennie przez osiem tygodni ich stężenie HDL (tzw „dobrego” cholesterolu) znacznie wzrosło, a poziom LDL odpowiednio spadł, wraz ze zmniejszeniem utleniania LDL, co zmniejszyło ryzyko miażdżycy. Poziom witaminy C i E również znacznie wzrósł w tym czasie.
Inne badanie wykazało działanie kardioprotekcyjne poprzez obniżenie lepkości płytek krwi, lipidów i ciśnienia krwi u ludzi, którzy jedli dwa lub trzy owoce dziennie przez 28 dni. Spożywanie kiwi obniżyło również poziom trójglicerydów we krwi o 15 procent. Działanie obniżające ciśnienie krwi kiwi przypisano składnikowi flawonoidowemu, który w badaniach in vitro wykazał hamowanie aktywności ACE.
Ostrożność
Aktynidyna w kiwi może być alergenem i u niektórych osób może powodować swędzenie, ból ust i świszczący oddech. Czasami może również wystąpić anafilaksja.